Waarom komt een burn-out vaak voor bij mensen met autisme? Voor het antwoord op die vraag moeten we meerdere aspecten bekijken, legt Marja uit. “Iemand met autisme is gevoelig voor stress. Je moet je voorstellen dat je opstaat met stress en dit stressniveau schommelt gedurende de dag. Mensen met autisme hebben hele goede voelsprieten en voelen alles dus snel aan. Toch zijn ze vaak zoekende wat dit gevoel, de sfeer of de uitdrukking van iemand betekent. Dit komt omdat de informatieverwerking in het brein anders werkt. Het duurt dus langer voor het brein beslist wat het gewenste gedrag is, of het komt hier zelfs helemaal niet uit. De stress vloeit voort uit verschillende dingen. Denk dan aan sociale interactie, de verwachting van iemand of bijvoorbeeld met iemand samenwerken. Ook is omgaan met verandering of onverwachte situaties, zoals iemand die zich niet aan de afspraak houdt, erg lastig. Dit zorgt voor een extra stressfactor.”

Lichaamsbewustzijn

Normaal gesproken ervaart iemand met autisme dus al snel stress. Wat gebeurt er dan als er een plotselinge grote verandering of onzekerheid voor de deur staat? “Er zijn altijd periodes die ervoor zorgen dat er meer stress ontstaat. Een nieuwe leidinggevende of collega krijgen, bijvoorbeeld. Dan kunnen mensen met autisme meer stress ervaren dan normaal. Daar komt nog een andere factor bij kijken. Vaak wordt er niet op tijd ontdekt dat er stress is. Bij autisme hoort vaak een lagere lichaamsgevoeligheid. Als je spieren gespannen zijn maar je bent ondergevoelig voor lichaamssensaties, dan duurt het lang of lukt het niet om dat signaal op te pakken. Als de stressbronnen blijven, er geen zicht is dat het goedkomt of de juiste hulp wordt niet geboden ligt de burn-out op de loer.”

‘Er zijn tegenwoordig zoveel handvatten om beter met de stress om te gaan’

Waarom overkomt het toch nog zoveel mensen? “Ik merk in mijn praktijk en tijdens de opleiding dat veel mensen met autisme al een burn-out hebben gehad of daar tegenaan zitten. Ik geloof wel dat dat niet nodig is, want er zijn tegenwoordig zoveel handvatten om beter met de stress om te leren gaan.” Marja geeft haar tips in een notendop. “Het is belangrijk dat je weet wat de signalen zijn. Dit is voor iedereen persoonlijk, maar lichamelijke signalen van stress zijn bijvoorbeeld: zweten, angstig of gespannen zijn, strakke spieren of je rusteloos voelen. Psychische klachten kunnen zijn: niet kunnen concentreren of extra overgevoelig voor licht en geluid. Ook de autismekenmerken zijn duidelijker aanwezig.””

In kaart

Het is belangrijk dat deze signalen van stress al vroeg ontdekt worden, zodat het niet uitloopt op een burn-out. Ook de omgeving heeft hierin een verantwoordelijkheid. “Dat lage niveau van stress is moeilijk op te merken voor mensen met autisme. Het is belangrijk dat ook de omgeving het in de gaten houdt. Als zij bijvoorbeeld zien dat die persoon zich meer afsluit of somber is, kan dit wijzen op meer stress. Of als hij ineens meer klaagt over de sensorische gevoeligheid.” Dit zijn dus kenmerken waaraan je stress kunt herkennen. En hoe dan verder? “Samen met een coach kan een stressthermometer worden gemaakt. Waarbij in kaart wordt gebracht wat de stress signalen en oorzaken zijn. Dan wordt er concreet gekeken wat er mogelijk is om stress beter te hanteren, zodat er rust ontstaat. Bijvoorbeeld door te kijken naar de dagelijkse balans, door prikkels te verminderen, beter te leren communiceren over stress. Als je eraan werkt voel je je zelfredzamer en heb je meer grip op je leven. Je voelt weer dat je er zelf invloed op hebt en dat is heel belangrijk.”

Burn-out bij autisme

“Waar burn-out onder mensen zonder autisme vaak veroorzaakt wordt door chronische stress op het werk ligt dit bij een autistische burn-out vaak in een combinatie van overbelasting op verschillende levensgebieden. Waardoor er sprake is van totale uitputting, verlies van vaardigheden. Ook de autismekenmerken versterken enorm, zoals de prikkelgevoeligheid. Veel mensen met autisme proberen hun beperkingen door het autisme te camoufleren en doen keihard hun best om aan de verwachtingen van hun omgeving te voldoen. Lang niet altijd is hun leven ingericht op rekening houden met hun moeite met bijvoorbeeld hun hoge sensorische gevoeligheid. Wat voortdurend op allerlei vlakken overbelasting met zich meebrengt. Doorgaan, zich niet gehoord voelen en geen passende hulp krijgen werkt dan een burn-out in de hand.”

Sterke kanten

Een autismecoach kan een grote en belangrijke rol spelen in het in kaart brengen van die stressignalen. “Over het algemeen hebben autismecoaches veel verschillende rollen. Het is heel persoonsgebonden. Als iemand nog in de fase voor de burn-out zit kan de coach helpen stress beter te begrijpen en om het stressniveau omlaag te brengen. Bij een burn-out moet je bij het begin beginnen.Door de basis weer op orde te brengen. Je gaat letterlijk in kaart brengen welke oorzaken er zijn en waaraan die persoon kan merken dat hij of zij stress heeft. Dan ga je kijken naar het plan van aanpak, je geeft iemand praktische tools en handvatten om te leren de rust te bewaren en structuur aan te brengen. Het is belangrijk dat je als coach gebruik maakt van de sterke kanten van autisme. Het is vaak zo dat mensen met autisme slim genoeg zijn en volop kennis hebben. Alleen het ‘hoe’ lukt ze dan niet altijd. Breng bijvoorbeeld de stress in kaart door per stressniveau een kleur te koppelen. Groen, oranje en rood. Door zo de kennis te koppelen aan een praktisch uitvoerbaar rustplan is een burn-out sneller te onderscheppen.”

‘Ik wil het simpel en behapbaar maken voor iedereen’

“Een groot deel van de stress die iemand met autisme ervaart is niet nodig. Een burn-out is al helemaal niet nodig. Laat stress geen burn-out worden door op tijd deskundige hulp in te schakelen. Er zijn tegenwoordig zoveel mogelijkheden, meer dan je zou denken. Autisme wordt vaak heel ingewikkeld gemaakt. Ik wil het simpel en behapbaar maken voor iedereen. Niet alleen voor degene zelf maar ook voor coaches, ouders, partners of collega’s. Mijn boek Minder stress meer rust bij autisme bevat een praktisch stappenplan. Het is een zelfhulpboek waarbij ik de lezer stap voor stap meeneem om de stress beter te leren hanteren.”

Voor meer informatie en de eerste stap ga je naar: www.autismecoach.nl .

Dit artikel verscheen op www.eo.nl en is geschreven door Cathelijne van de Weerdhof die Marja interviewde hierover.