De feestdagen komen eraan: een periode vol lichtjes, sociale verwachtingen en doorbroken routines. Voor veel autistische mensen betekent december niet zozeer genieten, maar vooral overleven. Als autismecoach kun jij juist in deze weken van grote waarde zijn door samen met je coachee te onderzoeken wat helpt om deze periode rustiger en prettiger te maken.
En wie weet, is er dan ook ruimte voor genieten!
Hieronder vind je een compacte set inzichten en coachvragen waarmee je je coachee ondersteunt richting meer overzicht, minder spanning en realistische verwachtingen.
1. Herkennen van persoonlijke alarmbellen
Help je coachee bewust worden van lichamelijke signalen van oplopende stress: vermoeidheid, hoofdpijn, irritatie, onrust.
Coachvraag:
“Waar merk jij aan dat je spanning oploopt? Welke signalen zijn voor jou de belangrijkste waarschuwingslampjes?”
Kun je deze zelf opmerken of is het prettig als iemand die jou goed kent, mee helpt in het signaleren?
2. Reflecteren op vorig jaar
December is vaak ieder jaar vergelijkbaar chaotisch. Door samen terug te kijken, ontstaat er grip.
Coachvragen:
“Wat waren de grootste stressoren?”
- Het veel en lang sociaal moeten doen?
- De extra prikkels van muziek, lichtjes, versiering?
- De hele dag de kinderen om je heen?
- Het andere eten?
- De andere dag/-weekstructuur?
- Zijn er veel ‘moet-dingen’ waar je tegen op ziet?
- Heb je last van alle vuurwerk? Of kijk je er juist ontzettend naar uit?
“Wat wil je dit jaar anders doen?”
3. Wensen en verwachtingen verhelderen
Veel stress ontstaat door onuitgesproken wensen of ‘moetjes’.
Coach je coachee om opnieuw te kijken:
- Welke tradities voelen écht fijn?
- Welke doe je alleen omdat ‘het zo hoort’?
- Maak en keuze wat je wel en niet doet. Niets MOET! Echt, de wereld vergaat niet als je niet aan alle gebruikelijke festiviteiten mee doet….
- Hoe kun duidelijk vertellen wat je nodig hebt deze dagen – met respect voor jezelf en de mensen om je heen?
Coachvraag:
“Welke afspraken moeten we vooraf expliciet maken om duidelijkheid te creëren?”
4. Overzicht en structuur creëren
Wanneer duidelijk is wat er wél en niet gebeurt, ontstaat rust.
Ondersteun je coachee bij:
- Het maken van een eenvoudig overzicht van de feestdagen
- Het afstemmen van verwachtingen met partner/gezin
- Het vooraf bespreken van potentiële stressmomenten
- Zijn er in de weken voorafgaand aan de feestdagen mogelijkheden om voor een rustiger tempo qua werk en leven?
5. Rustmomenten inplannen
Veel coachees beseffen niet dat rust gepland mag worden. Terwijl dit juist voorkomt dat spanning te hoog oploopt.
Denk aan:
- Een rustdag vóór een familiediner
- Taken over meerdere dagen verspreiden
- Zorgen voor genoeg alleen-tijd, zodat de samentijd prettig kan zijn. (hoe die balans is, is per persoon verschillend! Dit moet passen bij áánkunnen!)
Coachvraag:
“Waar in jouw planning bouw je oplaadtijd in? Hoe ziet die er uit, wat doe je dan? In welke ruimte? Heb je nog iets nodig om je lijf te helpen ontspannen of ontladen? (prettige sensorische prikkels?”
6. Bijkom-tijd ná de feestdagen
Minstens zo belangrijk: hersteltijd.
Suggesties: pyjama dag, alleen-tijd, afsprakenvrij weekend.
Coachvraag:
“Wat heb jij nodig om na de drukte weer te herstellen?”
7. Bewust genieten van kleine fijne momenten
Wanneer iemand vooral aan het overleven is, gaan de mooie dingen onopgemerkt voorbij. Het bewust zijn van de momenten van plezier, maakt de beleving van deze dagen al een stukje relaxter.
Coachvraag: “Wat zou je helpen om bewust de fijne momenten de kunnen beleven tijdens deze feestdagen?”
Tot slot
Als autismecoach kun jij je coachee helpen om de feestdagen minder te laten draaien om ‘meedoen’ en meer om passend leven — juist in een periode die van nature veel prikkels en verwachtingen met zich meebrengt.
Uiteraard zijn bovenstaande vragen algemeen van aard. Terwijl echt autismespecifieke stresshantering vraagt om precisie – zowel in vraagstelling als antwoorden. Wil je je daar meer in verdiepen zodat je samen met je coachee tot goed uitvoerbare acties komt?
In de autismecoachopleiding leer je precies hoe je samen met je coachee toe werkt naar meer rust en eigenheid in zijn/haar leven.
Extra leesvoer gerelateerd aan deze vragen:
- Bovenstaande vragen zijn gebaseerd op het boek Meer rust en minder stress bij autisme
- Blog Zo help je je coachee om grenzen te herkennen
- Blog Over het verschil tussen kunnen en áánkunnen
- Gratis e-book feestdagen